Manchester United staat bekend als een trainerskerkhof. Maar ondanks een beroerde eerste seizoenshelft is Erik ten Hag (nog) niet ontslagen. Wat houdt de Nederlander in het zadel?
et is een statistiek die bij Manchester United in het verleden vrijwel zeker het ontslag van de coach had betekend. Op 30 december verloor de ploeg van trainer Erik ten Hag voor de negende keer dit seizoen in twintig wedstrijden, ditmaal na een dramatische vertoning tegen laagvlieger Nottingham Forest (2-1). Daarmee is de Engelse subtop voorlopig buiten bereik.Al maanden bevindt Ten Hag zich in het oog van een mediastorm door de slechte resultaten en het belabberde spel. Na de zeperd tegen Nottingham werden de vragen weer herhaald: was hij nog wel de juiste man voor de ommekeer? Hoelang nog voor hij zijn biezen kon pakken?Dit seizoen staat in schril contrast met het vorige, toen de Nederlander de diep gevallen topclub liet opkrabbelen, naar Champions League-deelname leidde en de League Cup liet winnen. Ook haalde United de finale van de FA Cup. Maar daarmee waren de dieperliggende problemen van de club niet zomaar verdwenen. Louis van Gaal waarschuwde Ten Hag niet voor niets toen hij in 2022 de oversteek van Ajax naar Manchester maakte. Volgens de toenmalige bondscoach van Oranje is dit “geen voetbalclub maar een commerciële club”. Van Gaal werd er zelf in 2016 ontslagen; hij wees naar de bestuurlijke wanorde en de interne kampenstrijd als oorzaken voor het weinige geduld met hem.
CULTUURVERANDERING
Toch zit Ten Hag nog altijd in het zadel, en dat is opvallend. De Amerikaanse familie Glazer, al achttien jaar eigenaar van de club en gehaat door de supporters omdat ze te weinig betrokken zou zijn, maakte van United de laatste tien jaar een waar trainerskerkhof. Na het pensioen van de vermaarde Sir Alex Ferguson in 2013, na een prijzenregen van 23 jaar, lukte het maar niet een waardige opvolger te vinden. Ten Hag is sindsdien de achtste trainer.Waarom overleeft hij tot nu toe wel? Een van de redenen is dat Ten Hag juist van de Glazers een speciale taak kreeg: een cultuurverandering bewerkstelligen. Die moet weer leiden tot sportief succes, met minder macht voor individuele spelers en meer aandacht voor teamdiscipline. In die taakomschrijving klinkt ook een langetermijnperspectief door. Het lukte hem eerder al bij Ajax. “Er is nog meer een winnende mentaliteit, een winnende cultuur, in de club gekomen. Misschien zit daar wel mijn grootste invloed”, zei hij vlak voor zijn overstap naar United in gesprek met Trouw.Verschillende keren demonstreerden supporters al tegen de Glazers of ze riepen de gehate Amerikanen op United te verkopen. Dat gebeurde uiteindelijk deels op kerstavond, toen miljardair Sir Jim Ratcliffe van chemiebedrijf Ineos een kwart van de clubaandelen kocht en beloofde direct 300 miljoen pond (347 miljoen euro) in United te pompen. Dat betekent dat Ten Hag nu afhankelijk is van twee machtsfactoren. Nog belangrijker: Ratcliffe, opgegroeid in de buurt van Manchester, bedong dat hij verantwoordelijk wordt voor de ‘sportieve operaties’ bij de club. Hij is daarmee de belangrijkste bestuurder binnen de club geworden.Ten Hag riep meteen dat hij uitkeek naar de samenwerking. “Ineos wil met mij werken in deze structuur en ik met hen”, zei hij voor de wedstrijd tegen Nottingham. Volgens Engelse media zijn die gevoelens wederzijds.Opvallend is dat Ten Hag Ineos noemde en niet voorzitter Ratcliffe alleen. Dat komt omdat Ratcliffe meer Ineos-personeel meeneemt naar de club. In het kielzog van de miljardair vlogen ook Dave Brailsford en Jean-Claude Blanc naar Manchester. Brailsford is directeur sport bij Ineos en krijgt een leidende rol als de baas van Ten Hag, naast eigenaar Ratcliffe. Blanc is de algemeen directeur van de sporttak bij Ineos en krijgt waarschijnlijk dezelfde functie bij United.
DE MAN VAN 1 PROCENT
Ineos is geen bedrijf dat United kocht als pronkstuk, zoals vaak gebeurt in het voetbal. Blanc was eerder succesvol CEO bij Juventus en Paris Saint-Germain. En de bijnaam van Brailsford is ‘de Lionel Messi van de sportdirecteurs’. Hij stuwde als directeur de Britse olympische wielerploeg en die van Team Sky tot grote hoogten. Sky won met Bradley Wiggins, Chris Froome en Geraint Thomas in totaal zeven keer de Tour de France in acht jaar. Brailsford bedacht de 1 procent-theorie: als je alle afzonderlijke aspecten van bijvoorbeeld een fiets 1 procent verbetert, heb je een veel betere fiets als al die onderdelen samenkomen. Team Sky werd in 2019 Team Ineos.Het concern heeft inmiddels een hele sporttak, gericht op de aankoop of sponsoring van teams. Bekende voorbeelden naast de wielerploeg zijn de Franse voetbalclub OGC Nice en formule 1-team Mercedes. De stap in het voetbal was een kwestie van tijd. Brailsford zat al maanden voor de deal op de tribune van Old Trafford. De ‘man van 1 procent’ wilde elk detail van de club analyseren. Daar zag hij United zich meermaals terugvechten uit een kansloze positie, om alsnog te winnen. Op tweede kerstdag bogen de manschappen van Ten Hag een 0-2-achterstand tegen Aston Villa om in een 3-2-winst. Brailsford moet hebben genoteerd dat de selectie nog altijd wil vechten voor Ten Hag. “Wij staan achter onze manager”, zei middenvelder Scott McTominay vorige maand.en Hag dwong bij een groot deel van de selectie respect af door zijn onverbiddelijke behandeling van sterrengedrag. Cristiano Ronaldo viel Ten Hag vorig jaar openlijk af en kon vertrekken. In september zette de coach Jadon Sancho uit de selectie om disciplinaire redenen. Volgens ESPN steunde een meerderheid van de selectie die beslissing. Ook bij Ajax en FC Utrecht was Ten Hag populair onder zijn spelers. Hij en Ratcliffe delen één wens: het vertrek van de luie Sancho deze winter. Die is nagenoeg rond met zijn oude club Borussia Dortmund.
DURE TRANSFERS
De kwaliteit van de selectie lijkt het voornaamste euvel, maar daar kleven wel de vingerafdrukken van Ten Hag aan. United trok op Ten Hags advies spelers aan met wie de Nederlander eerder bij Ajax of FC Utrecht had gewerkt of die hij kende uit de Eredivisie. Afgezien van de dit seizoen geblesseerde Lisandro Martínez bleken de meesten niet het vereiste niveau te hebben. Vooral Antony valt tot dusver zwaar tegen, hij was de allerduurste (100 miljoen euro). Keeper André Onana kwam dit seizoen voor 60 miljoen, maar speelt erg wisselvallig. Tyrell Malacia (Feyenoord), al lang geblesseerd, was nog een ‘koopje’ (15 miljoen). Sofyan Amrabat wordt voor 9 miljoen gehuurd van Fiorentina.Overigens zijn de exorbitante transfersommen niet op het conto van Ten Hag te schrijven. Uit een ontluisterende reconstructie van The Athletic vorige maand bleek hoe het bestuur van de club handelde. Antony was door scouts getaxeerd op maximaal 32 miljoen euro. Door hard onderhandelen van Ajax, getreuzel en een naderende transferdeadline ging United daar driedubbel overheen. De waarde van spits Rasmus Højlund werd afgelopen jaar geschat op maximaal 50 miljoen; United betaalde minimaal 75 miljoen. De Deen scoorde onlangs voor het eerst in vijftien competitiewedstrijden. Bronnen vertelden The Athletic dat niemand binnen de club ervaring had met het taxeren van spelers of het samenstellen van een uitgebalanceerd team.xemplarisch is ook hoe United het grootste talent ter wereld misliep. Toen Jude Bellingham vier jaar geleden United bezocht, wilde de nog altijd invloedrijke oud-manager Ferguson hem warm maken voor de club. Dat een-op-eengesprek werd verhinderd door CEO John Murtough, Ten Hags baas, die hem zelf wilde rondleiden. Daarop kwam het tot een confrontatie met Ferguson. Bellingham ging uiteindelijk naar Dortmund en is nu de sterspeler van Real Madrid.
TWEE KAMPEN
Uit de reconstructie bleek ook dat het bestuur nog altijd in kampen is verdeeld. Murtough verzamelde gelijkgestemden om zich heen, maar maakte ook vijanden. Murtough kreeg slaande ruzie in de kantine met Fergusons protegé, hoofd jeugdopleiding Nicky Butt. Murtoughs bureau wordt binnen de club ‘het zwarte gat’ genoemd, omdat hij geen beslissingen durft te nemen en niet transparant handelt.Maar er komen veranderingen aan. Murtough staat op de nominatie om door Ratcliffe ontslagen te worden, zo wordt aangenomen. Insiders zien hem als iemand die zichzelf goed kan verkopen, maar in de praktijk onbekwaam is om een voetbalclub te leiden. Typisch voor de United-cultuur waar Ratcliffe vanaf wil.Aan Ten Hags expertise lijkt vooralsnog niet te worden getwijfeld door de nieuwe sportieve machthebbers van Ineos. De coach had vorige donderdag zijn eerste gesprek met Ratcliffe, dat volgens de Nederlander uren duurde en heel positief en constructief was. “Over veel onderwerpen zitten we op één lijn”, sprak Ten Hag. “We kijken ernaar uit om samen te werken.”Maar uiteindelijk zal ook Ten Hag (beter) moeten presteren. Naar verluidt wil hij opnieuw actief betrokken worden bij het transferbeleid en daarin de laatste stem hebben. Als dat gebeurt en de versterkingen blijken opnieuw niet van het gewenste niveau, dan kan de geprezen samenwerking met Ratcliffe alsnog van korte duur zijn.